W niebie Chagalla
Niebieski, bÅ‚Ä™kitny, chabrowy, indygo, lazurowy, granatowy, kobaltowy, modry, szafirowy, turkusowy. Kolor nieba. PomyÅ›laÅ‚am wtedy: żeby choć trochÄ™ pisać tak jak Chagall potrafiÅ‚ malować niebieskim. Tyle jego odcieni. I ten szczególnie intensywny niebieski wypeÅ‚niajÄ…cy witraże nicejskiego muzeum malarza - zmieniajÄ…cy siÄ™ wraz z porÄ… dnia z jednej strony, a perspektywÄ… patrzÄ…cego z drugiej.
Nie mogÅ‚am przestać patrzeć. Pewne jest, że lazurowy krajobraz poÅ‚udnia Francji mocno wypeÅ‚niÅ‚ kolorem prace malarza. Ale Chagall zawsze “malowaÅ‚ gÅ‚Ä™bokimi kolorami, nasycajÄ…c Å›wiat wokóÅ‚ siebie atmosferÄ… magii i snu” (Michael Bird). U Chagalla latajÄ… ludzie, unoszÄ… siÄ™ w powietrzu przedmioty, rzeczy wystÄ™pujÄ… do góry nogami. Kolor i Å›wiatÅ‚o.
Tego dnia, kiedy odwiedzam Musée national Marc Chagall jestem sama i oglÄ…dam dużo, ale zapamiÄ™tujÄ™ gÅ‚ównie niebieski i obraz o biblijnej tematyce: WalkÄ™ Jakuba z anioÅ‚em. DziwiÄ™ siÄ™, że stojÄ™ przed nim poruszona. Już sama tematyka wydaje mi siÄ™ zbyt klasyczna, zbyt sztampowa, do tego przecież nie wierzÄ™, a na pewno nie w ten standardowy sposób, którego chciano mnie nauczyć. Tak, nauczyć. W kraju, w którym dorastaÅ‚am, wiary siÄ™ naucza, wiarÄ™ siÄ™ tÅ‚umaczy, wiarÄ™ wkÅ‚ada siÄ™ w ramy 45-minutowych lekcji odbywanych w Å‚awkach, do wiary siÄ™ przekonuje nagrodami niebieskimi i straszÄ…c karami piekielnymi. A mimo to stojÄ™ przed tym obrazem wzruszona. Zastanawiam siÄ™, czy widzÄ… to inni, ale obawiam siÄ™ obejrzeć i sprawdzić. ZresztÄ… postanawiam, że to nie ma znaczenia. IdÄ™ dalej. Ta scena nie da mi spokoju i wrócÄ™ tu z powrotem po przejÅ›ciu caÅ‚ej ekspozycji. WrócÄ™ jeszcze raz przyjrzeć siÄ™ mitycznym postaciom, zwierzÄ™tom, ludziom i tej dziwnej matce z dzieckiem w prawym dolnym rogu. CzujÄ™, że to, co dzieje siÄ™ na obrazie, od jakiegoÅ› czasu dzieje siÄ™ też we mnie. ToczÄ™ swojÄ… walkÄ™. Ze sobÄ…, z życiem i tym, co ono przynosi. Poddanie przyjdzie dużo później. W jakimÅ› sensie zadzieje siÄ™ podobnie: po przejÅ›ciu galerii wrócÄ™ do poczÄ…tku. ZobaczÄ™ siebie, nie imiÄ™, a to, że jestem. To bÄ™dzie jak kolor i Å›wiatÅ‚o na obrazach Chagalla. A wÅ‚aÅ›ciwie eksplozja kolorów.

Sen Jakuba, 1960-1966, olej na pÅ‚ótnie


Adam i Ewa wygnani z raju, olej na pÅ‚ótnie, 1961
Wkrótce nadejdzie Å›wit. Jakub pada na kolana przed anioÅ‚em po walce, która trwaÅ‚a caÅ‚Ä… noc.
Studium Jakuba walczÄ…cego z anioÅ‚em, 1960-1966, olej na pÅ‚ótnie


Niebieski cyrk, 1950, olej na pÅ‚ótnie
Witraż w Musée national Marc Chagall,
18 marca 2019


Nicea, marzec 2019
ja, 18 marca 2019